Pakiet endokrynologiczny 1

Badanie stężenia 17-hydroksyprogesteronu (17-OHP) to specjalistyczny test hormonalny, kluczowy w diagnostyce przyczyn nadmiaru androgenów (hiperandrogenizmu) u kobiet. 17-OHP jest hormonem steroidowym produkowanym w nadnerczach, który jest prekursorem kortyzolu. Jego nieprawidłowy metabolizm prowadzi do nadprodukcji męskich hormonów płciowych.

Badanie to jest niezbędne do zdiagnozowania lub wykluczenia nieklasycznej postaci wrodzonego przerostu nadnerczy (NCAH) - choroby genetycznej, której objawy (trądzik, nadmierne owłosienie, nieregularne cykle) mogą idealnie imitować Zespół Policystycznych Jajników (PCOS). Prawidłowa diagnoza różnicowa jest fundamentem skutecznego leczenia.

Prolaktyna (PRL), często nazywana 'hormonem mlecznym', to hormon produkowany przez przysadkę mózgową. Jej główną rolą jest stymulacja produkcji mleka po porodzie. Jednak jej nadmiar - hiperprolaktynemia - jest jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń hormonalnych u kobiet i mężczyzn.

Podwyższony poziom prolaktyny może skutecznie blokować owulację, prowadzić do nieregularnych cykli, a nawet niepłodności. Jest to badanie kluczowe w diagnostyce ginekologicznej i endokrynologicznej. Prawidłowa diagnoza jest niezwykle ważna, ponieważ hiperprolaktynemia może być nie tylko samodzielnym problemem, ale też objawem innych schorzeń, np. niedoczynności tarczycy. Dlatego wynik PRL jest często analizowany razem z wynikiem TSH.

Badanie poziomu testosteronu u kobiet to jeden z fundamentalnych testów w diagnostyce hormonalnej. Choć testosteron jest głównym męskim hormonem płciowym, w niewielkich ilościach jest on produkowany również u kobiet (w jajnikach i nadnerczach) i odgrywa ważną rolę w utrzymaniu libido, masy mięśniowej i dobrego samopoczucia. Problem pojawia się, gdy jego stężenie jest zbyt wysokie.

Nadmiar testosteronu (hiperandrogenemia) jest przyczyną wielu problemów dermatologicznych i ginekologicznych. Badanie jego stężenia, w połączeniu z oceną SHBG (białka wiążącego hormony płciowe), pozwala ocenić pulę aktywnego biologicznie hormonu i jest kluczowe w diagnostyce Zespołu Policystycznych Jajników (PCOS) i innych zaburzeń.

Badanie stężenia SHBG (Sex Hormone Binding Globulin) to niezwykle ważne narzędzie w precyzyjnej diagnostyce hormonalnej, zwłaszcza u kobiet z objawami nadmiaru androgenów. SHBG to białko produkowane w wątrobie, które działa jak 'transporter' dla hormonów płciowych, głównie testosteronu i estradiolu. Wiążąc się z nimi, dezaktywuje je.

Oznacza to, że im więcej SHBG krąży we krwi, tym mniej hormonów jest 'wolnych' i aktywnych biologicznie. Dlatego badanie samego testosteronu całkowitego to często za mało. Dopiero analiza obu tych parametrów pozwala lekarzowi obliczyć wskaźnik wolnych androgenów (FAI), który jest najdokładniejszym markerem realnego, biologicznego nadmiaru męskich hormonów w organizmie kobiety.

Badanie stężenia DHEA-SO4 (siarczanu dehydroepiandrosteronu, DHEA-S) to podstawowy test służący do oceny funkcji androgennej nadnerczy. DHEA-SO4 jest hormonem steroidowym produkowanym niemal wyłącznie w nadnerczach, który w organizmie może być przekształcany w silniejsze androgeny, takie jak testosteron.

Jego badanie jest kluczowe w diagnostyce różnicowej przyczyn hiperandrogenizmu (nadmiaru męskich hormonów). Pozwala lekarzowi odpowiedzieć na fundamentalne pytanie: czy źródłem problemu (np. nadmiernego owłosienia) są jajniki (jak w PCOS), czy właśnie nadnercza. W przeciwieństwie do innych hormonów, jego stężenie jest stabilne w ciągu dnia, co czyni go bardzo wiarygodnym markerem.

Badanie stężenia androstendionu jest ważnym elementem kompleksowej diagnostyki zaburzeń androgenowych u kobiet. Androstendion to hormon steroidowy, który jest bezpośrednim prekursorem zarówno testosteronu, jak i estrogenów. Produkowany jest w równych częściach przez jajniki i nadnercza, co czyni go cennym wskaźnikiem aktywności obu tych gruczołów.

Jego badanie, wykonywane razem z testosteronem i DHEA-SO4, pozwala lekarzowi na pełniejszy obraz gospodarki hormonalnej i bardziej precyzyjne zlokalizowanie źródła ewentualnej nadprodukcji męskich hormonów.